Tổng thống Ghani có khả năng giành chiến thắng bầu cử

Ngày 22-12, Ủy ban bầu cử độc lập Afghanistan thông báo Tổng thống Ashraf Ghani đang trên đường giành chiến thắng nhiệm kỳ thứ hai khi ông Ghani đã giành được đa số phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống tại nước này. Theo Ủy ban bầu cử độc lập Afghanistan, ông Ghani đã giành được 50,64% số phiếu trong cuộc bầu cử diễn ra ngày 28-9 vừa qua, trong khi đối thủ của ông là ông Abdullah Abdullah chỉ giành được 39,52% số phiếu.

Chuyển từ heroin sang methamphetamine

Tại một trung tâm phục hồi chức năng ở ngoại ô Kabul, hàng chục người nghiện m‌a tú‌y trông có vẻ sững sờ bước ra khỏi xe cảnh sát và lửng thửng đi về phía trung tâm. Những người này bị bắt trên đường phố thủ đô Afghanistan và được đưa đến trung tâm để điều trị chương trình cai nghiện bắt buộc, một chính sách mà chính phủ đưa ra nhằm giải quyết tình trạng bùng nổ trong việc sử dụng và sản xuất methamphetamine gây nghiện cao.

 “Cuộc sống của tôi đã bị hủy hoại bởi việc nghiện”,  Sulaiman, 25 tuổi, một trong số 40 người được đưa đến trung tâm cai nghiện, cho biết. Tác động của loại m‌a tú‌y này - được biết đến với tên địa phương là thủy tinh – được thể hiện rõ trên gương mặt của Sulaiman: đôi mắt trũng sâu và má hóp lại. Sulaiman cho biết mình bị nghiện khi sống ở Iran vài năm trước. “Tôi làm bất cứ điều gì để có được m‌a tú‌y, từ lao động đến ăn cắp”, Sulaiman nói thêm. Sulaiman và các bệnh nhân khác tại Ibn Sina, cơ sở điều trị cai nghiện lớn nhất ở Afghanistan, phải trải qua 45 ngày cai nghiện bắt buộc. Nằm trên địa điểm của một căn cứ quân sự cũ, Ibn Sina hiện có khoảng 900 người. Ngoài ra, cơ sở này còn có một trung tâm nhỏ hơn dành riêng cho các con nghiện nữ. “Trước năm 2017, cơ sở chủ yếu tiếp nhận những người nghiện thuốc phi‌ện”, bác sĩ Abdul Jabar Jalili, cố vấn trưởng của Ibn Sina, cho biết. “Hiện nay, khoảng 70% bệnh nhân ở đây nghiện methamphetamine”, ông nói, chỉ vào một nhóm người nghiện đang lang thang trong sân đầy nắng trong khu tập thể rộng lớn.

Các con số thống kê cho thấy, tình hình rất ảm đạm, với nhiều bệnh nhân nghiện cả methamphetamine và thuốc phi‌ện. Các quan chức y tế Afghanistan cho biết, hơn 80% con nghiện sẽ tái nghiện. Naqibullah, một con nghiện, cho biết mình bắt đầu sử dụng loại m‌a tú‌y tổng hợp này 2 năm trước khi chị gái của anh ta bị giết trong một vụ đánh bom của Taliban và một người dân làng đã cho anh ta một loại “thuốc” giảm bớt nỗi đau. “Ban đầu, tôi thích nó. Tuy nhiên, sau đó tôi bắt đầu phát điên, trở nên hung bạo và tấn công các thành viên trong gia đình”, chàng trai 34 tuổi kể.

Bỏ thuốc phi‌ện?

Dữ liệu của cuộc điều tra toàn diện thực hiện năm 2015 cho thấy, Afghanistan có khoảng 3 triệu người nghiện m‌a tú‌y, một tỷ lệ rất lớn của đất nước ước tính có khoảng 37 triệu người. Các chuyên gia cho biết, con số này đang tăng lên và các quan chức y tế ước tính, tỷ lệ người nghiện sử dụng methamphetamine có thể lên đến 40%.

Chỉ vài năm trước, methamphetamine thực tế không tồn tại. Theo các quan chức chống m‌a tú‌y Afghanistan, các vụ bắt giữ methamphetamine đầu tiên được báo cáo ở tỉnh Helmand, phía nam đất nước năm 2008 chỉ là một lượng nhỏ vài gram. Kabir Ibrahimkhail, một sĩ quan chống m‌a tú‌y cấp cao cho biết, trong 10 tháng đầu năm 2019, một lượng lớn 935kg methamphetamine đã bị thu giữ. Ông Ibrahimkhail cho rằng, với tốc độ ngày càng tăng, sẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi methamphetamine sẽ sớm thay thế thuốc phi‌ện ở Afghanistan.

Điều đó sẽ cực kỳ có ý nghĩa ở một quốc gia sản xuất khoảng 90% lượng thuốc phi‌ện bất hợp pháp của thế giới, và đặt ra câu hỏi liệu methamphetamine tại Afghanistan có thể gia nhập con đường buôn lậu quốc tế tương tự thuốc phi‌ện hay không. Hiện tại không có dữ liệu về số lượng được xuất khẩu. Theo Khaled Mowahed, phát ngôn viên của Trung tâm Tư pháp m‌a tú‌y Afghanistan (CNJC), trong 2 năm qua, một số chuyến hàng đã bị chặn trên đường tới Iran, Ấn Độ và Saudi Arabia.

Trước năm 2015, methamphetamine hiếm khi được sản xuất ở Afghanistan, mà hầu như được chuyển đến từ nước láng giềng Iran, nơi pseudoephedrine, một thành phần có trong thuốc cảm, được sử dụng làm tiền chất để chế methamphetamine. Nhưng các nhà sản xuất m‌a tú‌y đã phát hiện một loại cây bụi có trong vùng núi địa phương có tên là Oman có thể dùng để điều chế methamphetamine.

Các quan chức Afghanistan phát hiện ra điều này vào năm 2017 khi lực lượng an ninh chặn một chiếc xe buýt chở 1.400kg cây Oman ở tỉnh Farah.

Abdul Shukoor Haidari, phó giám đốc Chương trình giảm nhu cầu m‌a tú‌y Afghanistan, cho biết những kẻ bán methamphetamine sử dụng các chiến thuật thuyết phục để truyền bá việc sử dụng nó. “Chúng nói rằng, methamphetamine không gây nghiện và có thể giúp đánh bại chứng nghiện thuốc phi‌ện. Sau đó, chúng hạ giá và ngừng phân phối heroin, vì vậy con nghiện buộc phải chuyển sang dùng methamphetamine”, ông Haidari  cho biết.

V ai trò của Taliban

Taliban, từ lâu đã sử dụng thuốc phi‌ện để tài trợ cho cuộc nổi dậy của nhóm, cũng đã chuyển sang thị trường béo bở methamphetamine.  “Ở những khu vực mà Taliban kiểm soát, chúng tính thuế cho mỗi ki-lô-gam sản phẩm methamphetamine”, Jasmine Bhatia, một nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu phương Đông và Châu Phi của Đại học London  cho biết.

Từ năm 2017, quân đội Mỹ đã bắt đầu nhắm mục tiêu các phòng thí nghiệm sản xuất m‌a tú‌y ở các khu vực do Taliban sản xuất.

Tháng 5 năm ngoái, các cuộc không kích của Mỹ đã tấn công các phòng thí nghiệm sản xuất methamphetamine ở tỉnh Farah. Mỹ khẳng định các phòng thí nghiệm methamphetamine được điều hành và sở hữu bởi Taliban.