Một người chuyên tụ họp với giới học thuật và doanh nhân. Một người nói được 5 thứ tiếng, thường đến dự các buổi tiệc ở sứ quán và rất quan tâm đến chính trị toàn cầu. Người thứ ba đóng vai nhà tư bản tìm kiếm các cơ hội đầu tư. Đó là một vài chân dung trong số 11 nghi phạm gián điệp Nga đang bị Mỹ xét xử.
Các chuyên gia tình báo Mỹ phân tích mạng lưới gián điệp này có thể không quan tâm đến những vấn đề trọng đại như vũ khí hay hoạch định chiến lược quốc gia Mỹ. Mục đích của họ là rút tỉa thông tin về tài chính, kinh doanh và công nghệ.
"Đây là một chiến lược đầu tư dài hạn của một tổ chức tình báo. Những nghi phạm này được giao nhiệm vụ chung chung. Tuy họ không được huấn luyện nghiệp vụ tình báo nhưng họ được trưng dụng vào những việc như dự các cuộc họp, triển lãm thương mại… để tìm kiếm thông tin”, cựu đặc vụ FBI John Slattery phân tích.
10 nghi phạm bị bắt ở các khu vực đông bắc Mỹ và bị buộc tội hôm 29-6. Nghi phạm thứ 11 bị bắt ở Cyprus với cáo buộc chuyển tiền cho các nghi phạm khác trong nhiều năm liền.
Phía công tố cho biết nhiều bị cáo là người Nga sống tại Mỹ bằng tên giả. Chưa rõ họ được tuyển dụng thế nào nhưng cáo trạng cho rằng họ đã hoạt động từ thập niên 1990. FBI chỉ phát hiện được mạng lưới này khi một trong những nghi phạm có tên là Anna Chapman chuẩn bị rời khỏi Mỹ.
Các vụ bắt giữ khiến hàng xóm các nghi phạm rất ngạc nhiên, bởi lẽ họ sống rất bình thường ở các khu ngoại ô, sáng sáng tạm biệt con cái ở trạm xe buýt, chăm nom vườn tược, tán gẫu với hàng xóm và thậm chí là tổ chức tiệc mừng quốc khánh Mỹ.
Một số nghi phạm là vợ chồng thật. Họ liên lạc trong mạng lưới bằng cách sử dụng mực vô hình, sóng phát thanh mã hóa và dữ liệu viết theo kiểu mật mã. Một vài cách thức trên phim ảnh Hollywood cũng được tận dụng như trao đổi túi xách khi đi ngang qua nhau tại ga tàu điện ngầm.
Phiên tòa xử 11 nghi phạm đang diễn ra (Ảnh: Reuters)
Vụ việc này khơi lên nỗi sợ hãi Moscow đã “cấy” nhiều cặp vợ chồng gián điệp tại Mỹ. Công tố viên liên bang Michael Farbiarz cũng thừa nhận 11 nghi phạm này chỉ là bề nổi của một tảng băng trôi.
Những gián điệp kiểu này thường bị xem là “trái luật” trong thế giới tình báo vì đã “đội lốt” bằng các công việc dân sự thay vì hoạt động trong sứ quán Nga và các nhiệm vụ quân sự.
