Thiếu điên trầm trọng từ đầu năm 2010

Số liệu thống kê cho thấy, lũy kế 5 tháng đầu năm 2010, tổng sản lượng điện của toàn hệ thống ước đạt khoảng 36,9 tỷ kwh, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đã tăng cường huy động điện từ các nhà máy điện độc lập (IPP). Theo Bộ Công Thương, trong những tháng đầu năm, nguồn điện có giá thành sản xuất cao như nhiệt điện dầu chiếm 6%, tua bin khí chạy dầu chiếm 1%. Thủy điện chỉ chiếm 19% trong hệ thống điện quốc gia, trong khi mọi năm mức đóng góp vào khoảng 35-40%.

Ngoài ra, những nhà máy mới đi vào hoạt động như Nhiệt điện Quảng Ninh 1 (2 x 300MW), Hải Phòng (2 x 300MW), Cẩm Phả (l x 300MW), Uống Bí mở rộng (l x 300MW), cũng gặp một số sự cố trong vận hành, làm hạn chế nguồn cung điện cho nền kinh tế.

Nhu cầu về điện tăng cao trong mùa khô, nắng nóng kéo dài kể từ tháng 4 năm 2010 kết hợp với nguồn cung điện thấp từ các nhà máy thủy điện (do mực nước ở các hồ lớn rất thấp), dẫn đến việc thiếu điện thường xuyên xảy ra, đặc biệt vào những giờ cao điểm.

Theo ước tính từ đầu năm của EVN, nhu cầu phụ tải năm 2010 sẽ tăng đến mức tối đa 15%. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhu cầu về điện tăng khoảng 20%, vượt xa những ước tính ban đầu. Phụ tải trung bình toàn hệ thống trong các tháng của quý II ước tính vào khoảng 285-300 triệu kwh/ngày trong khi sản lượng điện cung cấp chỉ đạt khoảng 275-280 triệu kwh/ngày.

Hoạt động của các công ty điện trong 6  tháng đầu năm

Thuỷ điện: Thuỷ diện hiện đang chiếm 35-40% trong tổng công suất phát của hệ thống điện Việt Nam. Tuy nhiên trong năm 2010, mức đóng góp vào sản lượng điện chỉ đạt mức khiêm tốn là 19% do các nhà máy thuỷ điện, đặc biệt, thời điểm cuối tháng 5, đầu tháng 6, các công ty thuỷ điện miền Bắc gặp rất nhiều khó khăn .

Tình trạng khô hạn kéo dài khiến mực nước tại các hồ xuống thấp kỷ lục, đang rất sát mực nước chết (Thác Bà còn 0,5m, Thác Mơ còn 0,75m, Trị An còn l,48m và hồ Hòa Bình còn l,48m...). Các hồ thuỷ điện ở miền Bắc đang vận hành rất cầm chừng. Do vậy kết quả kinh doanh của các công ty thuỷ điện trong quý I/2010 và dự kiến quý II/2010 không quá khả quan .

Nhiệt điện: Các nhà máy nhiệt điện (chạy than và chạy dầu), những nguồn cung cấp điện đắt hơn tương đối so với thủy điện, được EVN huy động với công suất cao để đáp ứng nhu cầu phụ tải. Sản lượng điện của các nhà máy này trong 6 tháng đầu năm dự kiến sẽ ở mức cao.

Thoả thuận Hợp đồng mua bán điện với EVN: Hiện tại, một số công ty cổ phần vẫn đang đàm phán hợp đồng giá điện (PPA) mới với EVN như TBC, VSH, PPC cho 4 năm tới (2010-2013). Mức giá cuối cùng vẫn chưa được chốt nhưng ít khả năng tăng so với hiện nay. Công ty Thuỷ điện Đa Nhím - Hàm Thuận - Đa Mi (DHD) là một trong những công ty đầu tiên tiến hành đàm phán lại hợp đồng với EVN.

Mức giá bán cho EVN được tính toán sao cho lợi nhuận trước thuế trên vốn điều lệ đạt 5% (mức này trước kia là 12%, áp dụng đối với các công ty được cổ phần hoá sớm như TBC, VSH, PPC).

Ngoài ra, theo hợp đồng thoả thuận giữa EVN và DHD, nếu DHD sản xuất trên mức sản lượng cam kết, giá bán cho EVN giảm còn 40%; nếu sản lượng không đạt mức sản lượng thiết kế thì công ty sẽ được bù phần thiếu hụt với mức giá bằng 70% giá tại mức sản lượng điện cam kết.

Đây là một hình thức chia sẻ rủi ro giữa EVN và nhà máy điện để đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định của các nhà máy điện. Cơ chế này nhiều khả năng sẽ được áp dụng phổ biến cho những công ty đàm phán giá điện mới với EVN.

Trong quý I/2010, các công ty đang đàm phán giá điện với EVN vẫn chỉ ghi nhận 90% giá bán theo hợp đồng cũ, và nếu việc đàm phán giá mới được hoàn thành trong quý II, kết quả kinh doanh quý I và quý II sẽ được điều chỉnh lại theo giá bán mới.

Tình trạng có được cải thiện trong 6 tháng cuối năm

Theo chu kỳ, cuối tháng 6 sẽ bắt đầu mùa mưa và việc thiếu điện sẽ bớt trầm trọng hơn 6 tháng đầu năm 2010. Sáu tháng cuối năm, thông thường, hoạt động sản xuất điện của các nhà máy thủy điện sẽ khả quan hơn so với 6 tháng đầu năm.

Còn đối với các nhà máy nhiệt điện, 6 tháng cuối năm,sản lượng điện sẽ ở mức khiêm tốn hơn so với 6 tháng đầu năm do các công ty nhiệt điện sẽ tiến hành sửa chữa định kỳ các tổ máy. Tuy nhiên, năm nay được coi là năm thiếu điện chưa từng có do tình trạng khô hạn rất trầm trọng. Kết quả kinh doanh của nhiều nhà máy thủy điện năm 2010 sẽ khó có khả năng đạt mức cao như năm 2009.